Vechtmodel voor conflicten is niet meer van deze tijd

Mediation en conflicten in de rechtspraak: gericht zoeken naar oplossingen

In een van haar togacolumns pleit Britta Böhler voor een andere aanpak bij conflicten. Zij baseert zich daarbij o.a. op het rapport Menselijk en rechtvaardig – Is de rechtsstaat voor de burger? van het Hague Institute for Innovation of Law (HiiL) dat begin mei is verschenen. In het rapport wordt geconcludeerd dat conflictbeslechting zoals dat nu in ons huidig rechtssysteem is ingericht, niet (meer) voldoet aan de behoeftes van de burgers.

“Er is een groeiende hoeveelheid conflicten die helemaal niet wordt opgelost”, aldus de onderzoekers.

Recent is de rechtbank Amsterdam in civiele zaken gestart met het project GOO, dat staat voor ‘Gericht op oplossing’. In de praktijk blijkt dat deze aanpak van de rechtbank duidelijk zijn vruchten afwerpt. Mensen gaan in gesprek met elkaar, de belangen worden in kaart gebracht en er wordt onder begeleiding van de rechte gezocht naar oplossingen. Het resultaat zijn schikkingen in plaats van lange slepende procesgangen. Een soort mediation dus maar dan onder het toeziend oog van de rechter.

Wat verklaart dit succes?

Doordat deze rechters mediationtechnieken inzetten en niet alleen gericht zijn op waarheidsvinding en ‘recht te doen’ komen er andere gesprekken op gang. Hoor en wederhoor kan polarisering juist doen toenemen en voor dat je het weet graven partijen zich verder in hun standpunten in. De focus bij een oplossingsgerichte aanpak is niet minder gericht op het zoeken naar de ‘waarheid’ (wie van de partijen heeft gelijk) maar meer gericht op het zoeken naar de individuele en gezamenlijke belangen van partijen. Deze belangen benoemen en inzichtelijk maken, voor partijen zèlf en voor elkaar werkt een gezamenlijke oplossing in de hand. Of deze oplossing dan wettelijk gezien de juiste of meest logische is op basis van de feiten, doet niet ter zake. Zolang er oplossingen worden overeengekomen die niet in strijd zijn met de wet is in het civiele recht heel veel mogelijk zo niet alles.

Waar gaat het nou eigenlijk om?

Uiteindelijk gaat het er om dat partijen het eens zijn èn tevreden zijn met de uitkomst. Dan is de zaak pas echt opgelost en zijn er geen verliezers.

De Amsterdamse rechter Jan van den Hoek heeft positieve ervaringen met de GOO- aanpak. Over één van zijn zaken zegt hij:

“Er kwam na vijf uur volledige overeenstemming. Men bleek zelfs bereid van onwrikbare principes af te stappen. Ik had vooraf niet verwacht dat er een oplossing in overleg mogelijk was.”

Zie ook: Togacolumn Britta Böhler; Artikel over GOO en mijn weergaven hiervan op Linkedin:Bijdrage over GOO Rechtbank Amsterdam en Bijdrage over het vechtmodel